Osoby pracujące jako zawodowi kierowcy są zobowiązane do przechodzenia badań psychotechnicznych. Badania te obejmują różnorodne testy, mające na celu ocenę ich zdolności psychicznych i psychomotorycznych. Przepisy prawne dokładnie określają, kto musi je wykonać. Jeśli chcesz dowiedzieć się, na czym polegają badania psychotechniczne i jaki jest ich zakres, zapraszamy do lektury poniższego artykułu.
Czym są badania psychotechniczne?
Badania psychotechniczne kierowców to kompleksowy proces oceny, składający się z kilku etapów, mający na celu zweryfikowanie, czy osoba badana posiada niezbędne zdolności i predyspozycje do kierowania pojazdami lub obsługi maszyn. Ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno w ruchu drogowym, jak i na stanowiskach pracy wymagających wysokiej precyzji, doskonałej koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz szybkiego podejmowania decyzji w wymagających sytuacjach. Po zakończeniu badań wydawane jest orzeczenie psychologiczne, które potwierdza lub wyklucza zdolność do wykonywania określonej pracy.
Jaki jest zakres badań psychotechnicznych?
Aby ocenić zdolność kierowcy do wykonywania obowiązków zawodowych związanych z prowadzeniem pojazdów, przeprowadza się zestaw badań mających na celu kompleksową analizę zdolności psychicznych i psychomotorycznych. Zakres tych badań jest dostosowany do specyfiki stanowiska, zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Psychotesty dla kierowców obejmują:
- Badania psychologiczne kierowców mają na celu wszechstronną ocenę stanu zdrowia psychicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności koncentracji, oraz umiejętności efektywnego radzenia sobie w sytuacjach stresowych. W ramach tej części przeprowadzane są testy pisemne, które pozwalają na ocenę funkcji poznawczych osoby badanej,
- Badanie przy użyciu narzędzi diagnostycznych umożliwia dokładną ocenę koordynacji wzrokowo-ruchowej, precyzji wykonywanych ruchów oraz szybkości reakcji na zmieniające się warunki. Dzięki temu można sprawdzić, czy osoba badana posiada niezbędne umiejętności do bezpiecznego wykonywania zadań wymagających wysokiej sprawności psychomotorycznej,
- Ocena sprawności intelektualnej osoby badanej – obejmuje analizę określonych cech osobowości, istotnych z punktu widzenia wykonywanego zawodu. W szczególnych przypadkach uwzględnia się także zdolności społeczne i umiejętność współpracy w zespole, co jest szczególnie ważne w profesjach wymagających ścisłej kooperacji z innymi.
Kto ma obowiązek wykonywać badania psychotechniczne?
Badania psychotechniczne są obowiązkowe dla osób, których praca wymaga szczególnych predyspozycji psychicznych i psychomotorycznych, istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa. Wymóg ten dotyczy m.in. kierowców zawodowych, a także osób wykonujących inne zawody związane z kierowaniem pojazdami lub obsługą maszyn. Do grupy osób zobowiązanych do wykonywania badań psychotechnicznych należą m.in.:
- Kierowcy zawodowi — to osoby zatrudnione w transporcie drogowym, które obsługują pojazdy takie jak ciężarówki, autobusy oraz inne środki transportu. Ich codzienne obowiązki wymagają wysokiej sprawności psychomotorycznej. Są oni także odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje, pasażerów oraz innych uczestników ruchu drogowego.
- Praca Free Now, praca Bolt czy Uber praca — kierowcy prowadzący przewóz osób za pośrednictwem specjalnych aplikacji,
- Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych – pracownicy służb, takich jak pogotowie ratunkowe, straż pożarna czy policja, dla których szybka i bezpieczna reakcja jest kluczowa w ich codziennej pracy.
- Egzaminatorzy nauki jazdy i instruktorzy – osoby prowadzące szkolenia i egzaminy dla przyszłych kierowców, które muszą cechować się doskonałą koncentracją, zdolnością oceny sytuacji oraz odpornością na stres.
- Operatorzy maszyn i urządzeń – osoby obsługujące sprzęt wymagający koordynacji wzrokowo-ruchowej, takie jak wózki widłowe, żurawie czy inne maszyny budowlane.
- Strażnicy miejscy oraz pracownicy służb publicznych – zatrudnieni na stanowiskach wymagających prowadzenia pojazdów służbowych i szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych.
- Pracownicy samozatrudnieni w transporcie – osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, które kierują pojazdami w ramach swojej pracy.
- Osoby pracujące na stanowiskach wymagających użytkowania samochodu, zarówno służbowego, jak i prywatnego w celach zawodowych.
Jak wygląda badanie psychotechniczne?
Proces badań psychotechnicznych obejmuje kilka kluczowych etapów, mających na celu kompleksową ocenę zdolności psychicznych oraz psychomotorycznych osoby badanej. Na początku z kandydatem przeprowadzana jest wstępna rozmowa. Kolejnym krokiem jest wypełnienie kwestionariuszy, które zawierają pytania dotyczące osobowości, zdolności koncentracji oraz umiejętności radzenia sobie z emocjami. Ta część badania pozwala również ocenić świadomość kandydata w zakresie norm prawnych i jego zdolność do dostosowywania się do nich.
Następnie kandydat zostaje poddany ocenie sprawności psychomotorycznej przy użyciu specjalistycznych urządzeń, takich jak miernik czasu reakcji, aparat krzyżowy, stereometr czy aparat Piórkowskiego. Urządzenia te służą do mierzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, szybkości reakcji oraz zdolności adekwatnego reagowania na bodźce symulujące sytuacje drogowe. Szczególną uwagę w tego rodzaju badaniach zwraca się na precyzję i szybkość działań badanego.
Jakie dokumenty zabrać na badania psychotechniczne?
Przystępując do badań psychotechnicznych, należy przygotować dokumenty, które są niezbędne do przeprowadzenia tego procesu. Ich brak może uniemożliwić rozpoczęcie badania, dlatego warto upewnić się, że posiadamy wszystko, co jest wymagane. Warto pamiętać, że poszczególne ośrodki mogą mieć różne wymagania dotyczące dokumentacji, dlatego zaleca się wcześniejszy kontakt z placówką, aby dokładnie sprawdzić, co będzie potrzebne. Przed udaniem się na badania psychotechniczne warto przygotować i zabrać ze sobą:
- Dowód osobisty lub inny dokument tożsamości, dokument ten jest niezbędny do weryfikacji danych osobowych oraz potwierdzenia tożsamości osoby przystępującej do badania,
- Skierowanie na badania psychotechniczne, dokument ten zawiera informacje o celu badania oraz stanowisku, którego dotyczy ocena,
- Prawo jazdy, jeśli badania dotyczą kierowców zawodowych lub innych stanowisk wymagających uprawnień do kierowania pojazdami, należy okazać aktualne prawo jazdy,
- Dokumentacja medyczna, jeśli badany cierpi na schorzenia, które mogą wpływać na wynik badania (np. zaburzenia neurologiczne lub inne choroby przewlekłe), warto przedstawić odpowiednią dokumentację medyczną.
Podsumowanie
Badania psychotechniczne muszą wykonywać wskazani przez ustawodawcę pracownicy w tym kierowcy w celu oceny ich zdolności psychicznych i psychomotorycznych. Badania psychotechniczne składają się z testów pisemnych, badań z wykorzystaniem specjalnych narzędzi diagnostycznych i wywiadu psychologicznego. Wykonuje się je, aby ocenić zdolność kierowcy do wykonywania obowiązków zawodowych związanych z prowadzeniem pojazdów. Jeżeli kandydat pozytywnie zdał wszystkie testy, jest mu wydawane orzeczenie psychologiczne, które uprawnia go do pracy na określonych stanowiskach.
